خواص گل انگشتانه (گل انگشتانه ارغوانی)
کلیات گیاه شناسی:
نام فارسی: گل انگشتانه ارغوانی
نام انگلیسی: Deccan hemp– Bastard jute
نام لاتین: Digitalis purple foxglove
نام عربی: دجیتال – زهرالکشا تیین – اصبح العذرا
خانواده: PLANTAGINACEAE
گیاهی است ۲ یا ۳ ساله که پوشیده از تار است و ارتفاع آن به ۵۰ تا ۱۶۰ سانتی متر می رسد و به حالت خودرو در جنگلها و اراضی سیلیسی می روید. ریشه های راست و دوکی شکل و ساقه ای استوانه ای شکل و پوشیده از تار دارد.
رنگ ساقه آن در قسمتهای تحتانی سبز ولی در قسمتهای انتهایی، سبز مات است و پوشیده از غبار بنظر می رسد. دانه های آن پس از آزاد شدن از میوه، در پاییز شروع به نمو می کند و در اوایل بهار از آن برگ هایی ظاهر می گردد که عموما واقع در سطح زمین ولی دارای حالت نسبتا قائم اند. از وسط این برگها که در سال دوم خیلی بزرگ می گردند و به طول ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر می رسند، ساقه ای خارج می شود. برخی از پایه های آن نیز در همان سال اول گل می دهد ولی رشد آنها در مقایسه با سایر پایه ها، به علت آنکه گیاه مواد ضروری خود را به طور کافی نتواسته است از محیط زندگی اخذ نماید، کامل نمی باشد.
برگهای قاعده ساقه دیژیتال، دمبرگ دراز دارد. از این نظر با برگهای قسمتهای فوقانی آن، که تقریبا بدون دمبرگ و یا تقریبا چسبیده به ساقه است، کاملا متمایز می گردد. گلهای آن در فاصله ماههای خرداد و مرداد، به صورت سنبله ای دراز در قسمت انتهایی ساقه ظاهر می شود. رنگ آنها قرمز ارغوانی با خاکهای قهوه ای رنگ مشخص و به ندرت سفید است و چون هر یک ظاهری شبیه به انگشتانه دارد، از این جهت، گیاه به گل انگشتانه موسوم گردیده است.
میوه اش پوشینه و محتوی دانه های کوچک و فراوان به رنگ قهوه ای است. این گیاه نیازمند آفتاب کامل با سایه کم، خاک ارگانیک و کمی اسیدی با زهکشی خوب و کمی مرطوب میباشد و درجه حرارت محیط رشد آن در محدوده ۵ تا ۱۵ درجه سانتیگراد مناسب است.
گل انگشتانه گیاهی رطوبت پسند با نیاز آبی بالا است که نور کافی سبب افزایش مواد موثره در برگ هایش می گردد.
دامنه انتشار:
این گیاه به حالت وحشی در ایران دیده نشده است ولی پرورش داده می شود. گونه موجود در ایران Digitalis nervosa Steud. Hochst است که در منطقه وسیعی از نواحی شمالی، غربی و مرکزی ایران می روید.
ترکیبات شیمیایی:
برگ های این گیاه حاوی گلیکوزیدهای مهمی چون، دیژیتال و دیژیوتوکسین می باشد.
خواص درمانی و کاربرد:
از این گیاه به علت سمیت زیاد استفاده های درمانی زیادی نمی شود و فقط برای رفع بعضی از عوارض قلبی مشابه دریچه میترال استفاده می گردد. گلیکوزیدهای قلبی دیژیتالین و دیژیوتوکسین که از مهمترین گلیکوزیدهای تقویت کننده قلبی می باشند از همین گیاه گرفته می شوند. برگ های گل انگشتانه در کارخانه های داروسازی برای تولید داروهای تقویت کننده و تنظیم کننده ضربان قلب و درمان نارسایی های قلبی کاربرد گسترده ای دارند.
دارویی با نام دیجیتال (دیجیتالین) در داروخانه های کشور موجود است که از این گیاه حاصل شده است.
استفاده از برگ های آن سبب افزایش فشار خون می شود و دارای خاصیت مدری هستند.
مضرات
** مصرف برگ های گل انگشتانه بدون نظارت پزشک ممنوع می باشد.
این گیاه سمی است و در صورت استعمال بدون مورد و زیاد از اندازه یا مصرف اشتباهی آن، اثرات مسمومیت به این ترتیب معلوم میشود: درد شدید معده و ستون فقرات، استفراغ زیاد، سردرد، تپش شدید و بعد ضعیف شدن و غیر منظم کار کردن قلب و در وهله آخر، مرگ است. بنابراین بمحض مشاهده این حالات، فورا به پزشک و یا مراکز درمانی مراجعه نمایند و تا رسیدن به پزشک، سعی در شستشوی معده با روش های معمول بشود و با خوراندن داروهایی مانند محلول اتر، آمونیاک، قهوه تند و گرم، انداختن ضماد خردل روی ساقهای پا و پاشویه اقدام شود.
